27.03.2024 95422485 Sınır kapısında yakalanan şahısların sevklerinin muhafaza memurlarının görevi dışında kaldığı
T.C.
TİCARET BAKANLIĞI
Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğü
Sayı :E-22138573-300
Konu :GBT-UYAP İşlemleri Hk
27.03.2024 / 95422485
DAĞITIM YERLERİNE
İlgi :a) 12.03.2024 tarihli ve E-22138573-300-00094896882 sayılı yazımız.
b) Ceza İşleri Genel Müdürlüğünün 26.03.2024 tarihli ve 26056 sayılı yazısı.
İlgi (a)’da kayıtlı, Adalet Bakanlığı Ceza İşleri Genel Müdürlüğüne muhatap yazımızda özetle,
“..meri mevzuat hükümleri ile mevcut idari, teknik kapasite de dikkate alınarak, ülkemizdeki tüm gümrük kapılarında düzenli iş ve işlem akışının temini ve Gümrük Muhafaza birimlerince ifa edilen kaçakçılıkla mücadele asli görevinin etkili bir şekilde yerine getirilebilmesi amacıyla gümrük kapılarında pasaport polislerince tespit edilen, GBT ve UYAP kayıtlarında yakalama müzekkeresi olan şahısların adliye ve cezaevine sevk işlemlerinin genel kolluk tarafından yapılması hususunda takdiri Bakanlıklarında olmak üzere ilgili Cumhuriyet Başsavcılıklarının bilgilendirilmeleri ve sonucundan Bakanlığımıza bilgi verilmesi..” hususları yer almaktadır.
Bu bağlamda, mezkur yazımıza ilişkin olarak anılan Genel Müdürlüğün Cumhuriyet başsavcılıklarına dağıtımlı bir örneği ilgi (b)’de kayıtlı yazısında özetle,
“1- GBT ve UYAP kayıtlarında yakalama müzekkeresi olan şahısların adliye ve cezaevine sevk işleminin esasen genel adlî kolluk işlemi olduğu,
2- Gümrük muhafaza memurlarının öncelikli olarak kendi görev ve yetki alanlarında olmak üzere, Cumhuriyet savcılarının emir ve talimatları doğrultusunda anılan işlemleri yerine getirmesi gerektiği,
3- Adlî Kolluk Yönetmeliğinin, kolluk birimlerinin aralarındaki işbölümü ile kolluk teşkilatlarının görev ve yetki alanları gözetilmesi suretiyle görevlendirilmesi ilkesinin uygulanması gerektiği,
4- Sınır kapılarında yakalama müzekkeresi bulunan şahısların tespiti ve nöbetçi Cumhuriyet savcılığına derhal bildirilmesinin gümrük muhafaza memurlarının görevinin esas olduğu, bunun dışında kalan sevk işlemleri gibi diğer görevlerin genel adlî kolluk birimlerinin görevi kapsamında kalacağı hususlarında bilgi edinilmesi, keyfiyetin merkezdeki Cumhuriyet savcıları ile yargı çevrelerindeki Cumhuriyet başsavcılıklarına ve bilgileri bakımından mahkemelere duyurulması” bildirilmektedir.
Bilgi edinilmesini rica ederim.
Can YILDIZ
Bakan a.
Genel Müdür Yardımcısı
Ek: Yazı örn.
Dağıtım:
Tüm Gümrük ve Dış Ticaret Bölge Müdürlüklerine
T.C.
ADALET BAKANLIĞI
Ceza İşleri Genel Müdürlüğü
Sayı :E-19120602-659[659-0291-2024]-676/26056 26.03.2024
Konu :Gümrük Muhafaza Memurlarının Adli
Kolluk Görevleri
………. CUMHURİYET BAŞSAVCILIĞINA
İlgi :Ticaret Bakanlığının 12.03.2024 tarihli ve E-22138573-300-00094614981 sayılı yazısı.
Ülkemiz tüm gümrük kapılarında düzenli iş ve işlem akışının temini ve gümrük muhafaza birimlerince ifa edilen kaçakçılıkla mücadele asli görevinin etkili bir şekilde yerine getirilebilmesi amacıyla gümrük kapılarında, GBT ve UYAP kayıt sorgulamalarında hakkında yakalama müzekkeresi olan şahısların Cumhuriyet başsavcılıklarına sevk işlemlerinin yapılmasında, Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğü görevlilerinin görevlendirilmesi nedeniyle yaşanan sorunlar gözetilerek, genel kolluk görevlilerinin görevlendirilip görevlendirilmeyeceği hususundaki tereddütlerin giderilmesi amacıyla aşağıdaki şekilde duyuru yapılmasında yarar görülmüştür. Bilindiği üzere,
Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında 1 Nolu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin; “Görev” kenar başlıklı 441 inci maddesinde;
“(1) Ticaret Bakanlığının görev ve yetkileri şunlardır:
…
ğ) Gümrüklü yer ve sahalarda münhasıran, Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesinde gerektiğinde ilgili kuruluşlarla işbirliği yapmak suretiyle kaçakçılığı önlemek, izlemek ve soruşturmak,
h) Kara ve demiryolu kapıları ile gümrük teşkilatı bulunan hava ve deniz limanlarında, serbest bölgeler, antrepolar ile gümrüklü yer ve sahalarda ve Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesinde gümrük muhafaza görevlerini yerine getirmek,…”,
“Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğü” kenar başlıklı 451 inci maddesinde;
(1) Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğünün görev ve yetkileri şunlardır:
a) Gümrüklü yer ve sahalarda kamu düzeninin bozulmasını önleyecek tedbirleri almak, buraların takip ve muhafazasını sağlamak, gerektiğinde müdahalede bulunarak durumu adli mercilere intikal ettirmek,
b) Deniz ve hava limanlarıyla kara sınırlarındaki gümrük kapılarında ve diğer gümrüklü yer ve sahalarda giriş ve çıkış yapan kişi, eşya ve taşıtların muhafazası ile gümrüğe sevk edilmesini sağlamak ve gümrük işlemleri bitirilmeden buralardan çıkmalarını önlemek,
c) Yatlara ilişkin işlemlerin yürütülmesini sağlamak,
ç) Gümrüklü yer ve sahalarda münhasıran, Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesinde gerektiğinde ilgili kuruluşlarla işbirliği yapmak suretiyle kaçakçılığı önlemek, izlemek ve soruşturmak,
d) Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesinde kişi, eşya ve taşıtların kaçakçılıkla mücadele kapsamında takibini yapmak,
e) Kaçakçılıkla mücadele için bilimsel yöntemler de kullanmak suretiyle bilgi toplayarak gerekli araştırma, soruşturma ve operasyonları yapmak, taşra teşkilatının yapacağı operasyonları koordine etmek, gerektiğinde taşra teşkilatı ile müşterek operasyon yapmak,
f) Kaçakçılıkla mücadele amacıyla ulusal ve uluslararası kuruluşlarla işbirliği yapmak, bilgi değişiminde bulunmak, protokoller hazırlamak ve uygulamak, gerektiğinde müşterek operasyonlar yapmak,
g) Kaçakçılıkla etkin mücadele etmek amacıyla ulusal ve uluslararası bilgi akışına dayalı veri tabanları oluşturmak, verileri işlemek, değerlendirmek ve risk analizi çerçevesinde kullanılabilecek nitelikte olanları Gümrükler Genel Müdürlüğüne ve Ticaret Araştırmaları ve Risk Değerlendirme Genel Müdürlüğüne iletmek,
ğ) Adli kolluğa ilişkin olarak kanunlarla veya Cumhurbaşkanlığı kararnameleri ile verilen görevleri yapmak,
h) (Ek:RG-7/7/2021-31534-C.K-79/8 md.) Gümrükler muhafaza kriminal laboratuvar müdürlüklerini kurmak, çalışma usul ve esaslarını belirlemek, ı) Bakan tarafından verilen diğer görevleri yapmak.”,
5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun,
“Cumhuriyet savcısının görev ve yetkileri” kenar başlıklı 161`nci maddesininde;
“1) Cumhuriyet savcısı, doğrudan doğruya veya emrindeki adlî kolluk görevlileri aracılığı ile her türlü araştırmayı yapabilir; yukarıdaki maddede yazılı sonuçlara varmak için bütün kamu görevlilerinden her türlü bilgiyi isteyebilir. Cumhuriyet savcısı, adlî görevi gereğince nezdinde görev yaptığı mahkemenin yargı çevresi dışında bir işlem yapmak ihtiyacı ortaya çıkınca, bu hususta o yer Cumhuriyet savcısından söz konusu işlemi yapmasını ister.
(2) Adlî kolluk görevlileri, elkoydukları olayları, yakalanan kişiler ile uygulanan tedbirleri emrinde çalıştıkları Cumhuriyet savcısına derhâl bildirmek ve bu Cumhuriyet savcısının adliyeye ilişkin bütün emirlerini gecikmeksizin yerine getirmekle yükümlüdür.
…”,
“Adlî kolluk ve görevi” kenar başlıklı 164`üncü maddesinde;
“(1) Adlî kolluk; 4.6.1937 tarihli ve 3201 sayılı Emniyet Teşkilatı Kanununun 8, 9 ve 12 nci maddeleri, 10.3.1983 tarihli ve 2803 sayılı Jandarma Teşkilat, Görev ve Yetkileri Kanununun 7 nci maddesi, 2.7.1993 tarihli ve 485 sayılı Gümrük Müsteşarlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 8 inci maddesi ve 9.7.1982 tarihli ve 2692 sayılı Sahil Güvenlik Komutanlığı Kanununun 4 üncü maddesinde belirtilen soruşturma işlemlerini yapan güvenlik görevlilerini ifade eder.
(2) Soruşturma işlemleri, Cumhuriyet savcısının emir ve talimatları doğrultusunda öncelikle adlî kolluğa yaptırılır. Adlî kolluk görevlileri, Cumhuriyet savcısının adlî görevlere ilişkin emirlerini yerine getirir.
(3) Adlî kolluk, adlî görevlerin haricindeki hizmetlerde, üstlerinin emrindedir.”,
“Diğer kolluk birimlerinin adlî kolluk görevi” kenar başlıklı 165’inci maddesinde;
“(1) Gerektiğinde veya Cumhuriyet savcısının talebi halinde, diğer kolluk birimleri de adlî kolluk görevini yerine getirmekle yükümlüdür. Bu durumda, kolluk görevlileri hakkında, adlî görevleri dolayısıyla bu Kanun hükümleri uygulanır.”,
Adlî Kolluk Yönetmeliğinin,
“Görevlendirme” kenar başlıklı 4`üncü maddesinin (d) bendinde;
“Soruşturma yapmak üzere; …
d) (Değişik:RG-21/9/2012-28419) Gümrük Muhafaza Genel Müdürlüğünce, gümrük muhafaza kaçakçılık ve istihbarat müdürlüğü, gümrük müdürlüğü ile müstakil bölge ve kısım âmirlikleri bulunan yerlerde, mevcut imkanlar ölçüsünde yeterince adlî kolluk personeli görevlendirilir.”,
“Adlî kollukla ilgili esaslar” kenar başlıklı 5`inci maddesinde;
“Adlî kollukla ilgili düzenleme ve uygulamalarda aşağıdaki genel esaslara uyulur:
a) Cumhuriyet (Değişik ibare:RG-21/12/2013-28858) başsavcılığı, adlî görevlere ilişkin emir ve talimatlarını öncelikle adlî kolluk sorumlularına veya adlî kolluk görevi ifa eden diğer birim âmirlerine verir.
Adlî kolluk, bağlı bulunduğu kolluk teşkilâtının bir parçası olup, öncelikli görevi, karşılaştığı suçun işlenmesini önlemektir.
(Değişik:RG-1/3/2014-28928) Cumhuriyet savcılarınca, adlî görevler ile ilgili emir ve talimatlar, kolluk birimlerinin aralarındaki işbölümü ile kolluk teşkilâtlarının görev ve yetki alanlarına göre verilir.
Adlî kolluk, adlî görevlerin haricindeki hizmetlerde üstlerinin emrindedir.
Adlî kolluk görevlilerine, adlî görevi bulunmayan üstleri tarafından, yürütülen soruşturma ile ilgili emir ve talimat verilemez. Yönetmeliğin 7 nci maddesi hükümleri saklıdır.
Adlî kolluk görevlileri, kadrolarında yer aldıkları birimlere mevzuatla verilmiş ve adlî görev kapsamı dışında kalan diğer görev ve hizmetleri de yerine getirirler.
b) Adlî kolluk görevlilerinin özlük hakları, bağlı oldukları teşkilât tarafından yürütülür.
c) (Ek:RG-21/12/2013-28858) En üst dereceli kolluk amiri adlî olayları, suç işlenmesini önlemek, kamu düzen ve güvenini korumakla ve bu konuda gerekli tedbirleri almakla görevli ve yetkili olan mülki idare amirine derhal bildirir.”,
“Görev ve yetkiler” kenar başlıklı 6`ncı maddesinin birinci fıkrasında;
“Soruşturma işlemleri, Cumhuriyet savcısının emir ve talimatları doğrultusunda öncelikle adlî kolluğa yaptırılır. Adlî kolluk görevlileri Cumhuriyet savcısının adlî görevlere ilişkin emirlerini gecikmeksizin yerine getirir.”,
“Diğer kolluk birimlerinin adlî kolluk görevi” kenar başlıklı 7’nci maddesinde;
“Gerektiğinde veya Cumhuriyet savcısının talebi hâlinde, diğer kolluk birimleri de adlî kolluk görevini yerine getirmekle yükümlüdür. Bu durumda, kolluk görevlileri hakkında, adlî görevleri dolayısıyla Ceza Muhakemesi Kanunu hükümleri uygulanır.”,
Ticaret Bakanlığı Taşra Teşkilatı Hakkında Yönetmeliğinin, “Bölge müdürlüğünün görev ve yetkileri ” kenar başlıklı 6 ncı maddesindeki;
“…j) Kara ve demiryolu kapıları ile gümrük teşkilatı bulunan hava ve deniz limanlarında, serbest bölgeler, antrepolar ile gümrüklü yer ve sahalarda ve Türkiye Cumhuriyeti gümrük bölgesinde gümrük muhafaza görevlerini yerine getirmek.
…
o) Adli kolluk personeli olarak görev yapacak veya resen olanlar hariç olmak üzere görevden alınacak personelle ilgili olarak Bakanlığa teklifte bulunmak, adli kolluk personel listesini yetkili cumhuriyet savcılıklarına bildirmek.
…”,
“Gümrük muhafaza kaçakçılık ve istihbarat müdürlüğünün görevleri” kenar başlıklı 22 inci maddesindeki;
“(1) Gümrük muhafaza kaçakçılık ve istihbarat müdürlüğünün görevleri şunlardır:
a) Her türlü kaçakçılık faaliyetine yönelik önleme, izleme ve araştırma yapmak ve gerekli tedbirleri almak.
…
c) Kaçakçılıkla mücadele kapsamında operasyon yapmak, gerektiğinde müşterek operasyon düzenlemek veya müşterek operasyonlara katılmak, bu alanda ilgili kurum ve kuruluşlarla iş birliği yapmak.
ç) Cumhuriyet savcısının emir ve talimatları doğrultusunda adli soruşturma yapmak.
…
i) 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu kapsamında arama, inceleme, el koyma, yakalama, gözaltına alma, ifade alma, sorgulama ve tutuklama işlemlerini yapmak, nezarethane, ifade alma, sorgu ve görüşme odalarına ilişkin işlemleri yürütmek.
…
m) Adli kolluk konuları ve personeli ile ilgili işlemleri yürütmek.
…
s) Kaçak zannıyla el konulan eşya ile kaçakçılık naklinde kullanılan taşıtın tespitini yaparak ilgili tasfiye işletme müdürlüğüne teslimini sağlamak.
ş) Bölge müdürü tarafından verilen benzeri görevleri yapmak.
(2) Gümrük muhafaza kaçakçılık ve istihbarat müdürlüğünde görevli adli kolluk personeline cumhuriyet savcısı hariç olmak üzere adres tespiti ve tebligat gibi adli kolluk görevleri ile bağdaşmayan talimatlar ve görevler verilemez.
(3) Gümrük muhafaza kaçakçılık ve istihbarat müdürlüklerinin görevlerini yerine getirmek üzere kurulan bölge amirlikleri ve kısım amirlikleri ile bunların bağlı oldukları birimler EK-6’da gösterilmiştir.”,
Hükümlerine yer verilmiştir.
Görüldüğü üzere, kolluk kavramı, emniyet ve asayiş ile kamu düzenini koruyan, toplumsal düzeni sağlayan, suç işlenmesini önleyen, kanunların ve diğer düzenleyici işlemlerin verdiği görevleri yapan, suç işlendikten sonra failleri ele geçirmek görevini yapanlar olarak tanımlanabilir. Suçlulukla etkili ve hızlı mücadele edilebilmesi, suçluların yakalanarak cezalarının infazının sağlanması, delillerin toplanması ve muhafaza altına alınması olarak tanımlanan adlî kolluk kavramı ise 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu ile birlikte hukuk hayatımıza girmiş olup, soruşturma işlemlerini yerine getiren, Kanun’un 164’üncü maddesinde sayılan görevlileri ifade etmektedir.
Anılan hükümler çerçevesinde, gümrük muhafaza memurlarının soruşturma işlemlerini yapan görevliler bakımından adlî kolluk olduğu ve adlî kolluk görevini yerine getirdiklerine dair bir tereddüt bulunmamaktadır.
Adli Kolluk Yönetmeliğinin 5 inci maddesi gereğince, Cumhuriyet savcılarınca, adlî görevler ile ilgili emir ve talimatlar, kolluk birimlerinin aralarındaki işbölümü ile kolluk teşkilâtlarının görev ve yetki alanlarına göre verilir.
Adlî kolluk görevlerini yerine getirmeye ilişkin, kanunî bir kısıtlama olmayan ve fakat işbölümü, görev ve yetki bakımından kolluk birimlerinin birbirleriyle ilişkili alanlarının genel olarak gözetileceğine dair Yönetmelik hükmü dışında, Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğünün soruşturma işlemlerini yapan memurların, bir kısım adlî kolluk görevlerini yerine getirmeyebileceğine dair herhangi bir hüküm bulunmamaktadır.
Diğer yandan, 3201 sayılı Emniyet Teşkilatı Kanunu’nun 3’üncü maddesinde polis ve jandarmayı genel kolluk olarak, genel kolluk haricinde kalan ve mahsus kanunlarına göre teşekkül edip muayyen vazifeleri gören diğer kolluk birimlerini ise özel (hususi) kolluk olarak tanımlanmıştır. Bu bakımdan mevzuatımızda da kolluk birimleri kendi içinde genel ve özel kolluk olarak ikiye ayrılmaktadır.
Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında 1 Nolu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ve Ticaret Bakanlığı Taşra Teşkilatı Hakkında Yönetmeliği kapsamında, gümrük muhafaza memurları kendilerine verilen mahsus görevleri yerine getirdiği gibi, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununa göre derhal bilgi vermekle yükümlü olduğu Cumhuriyet savcısının emir ve talimatları doğrultusunda soruşturma işlemlerini yürütmesi, meri mevzuat hükümlerinin verdiği sınırlar dâhilinde savcılık makamının soruşturmaya ilişkin emir ve talimatlarını yerine getirmesi gerektiği açıktır.
Gümrük muhafaza memurları özel kolluk olarak adlî kolluk işlemlerini yerine getirirken, gerek fizikî, gerekse personel ve araç-gereç bakımından da adlî kolluğun faaliyetlerinin bütününü yapabilecek kapasitesinin bulunmadığı; kaldı ki, ceza mevzuatımız ve uygulama incelediğinde, soruşturma ve kovuşturmaya yönelik işlemlerin yerine getirilmesi görevinin genel kolluğa, kendi teşkilat kanunlarına göre verilen mahsus görevleri yerine getirme işlemlerinin özel kolluk olarak adlandırılan ilgili kolluk birimlerine verildiği bilinmektedir.
Bu itibarla,
1- GBT ve UYAP kayıtlarında yakalama müzekkeresi olan şahısların adliye ve cezaevine sevk işleminin esasen genel adlî kolluk işlemi olduğu,
2- Gümrük muhafaza memurlarının öncelikli olarak kendi görev ve yetki alanlarında olmak üzere, Cumhuriyet savcılarının emir ve talimatları doğrultusunda anılan işlemleri yerine getirmesi gerektiği,
3- Adlî Kolluk Yönetmeliğinin, kolluk birimlerinin aralarındaki işbölümü ile kolluk teşkilâtlarının görev ve yetki alanları gözetilmesi suretiyle görevlendirilmesi ilkesinin uygulanması gerektiği,
4- Sınır kapılarında yakalama müzekkeresi bulunan şahısların tespiti ve nöbetçi Cumhuriyet savcılığına derhal bildirilmesinin gümrük muhafaza memurlarının görevinin esas olduğu, bunun dışında kalan sevk işlemleri gibi diğer görevlerin genel adlî kolluk birimlerinin görevi kapsamında kalacağı,
Hususlarında bilgi edinilmesini, keyfiyetin merkezdeki Cumhuriyet savcıları ile yargı çevrenizdeki Cumhuriyet başsavcılıklarına ve bilgileri bakımından mahkemelere duyurulmasını rica ederim.
Ali ÖZTÜRKMEN Hâkim
Bakan a.
Genel Müdür
Dağıtım :
Gereği : Bilgi :
149 Ağır Ceza Cumhuriyet Başsavcılığı Ticaret Bakanlığı
